29 января 2014 г.
Иртнĕ эрнере эпир, район администрацийĕн ял хуçалăх пайĕнче ĕçлекенсем, районти ял хуçалăх предприятийĕсен ертÿçисем пухăнса 2013 çулхи ĕçсене пĕтĕмлетрĕмĕр, задачăсене палăртрăмăр, çитменлĕхсене сÿтсе яврăмăр, вĕсене пĕтерсе выльăх-чĕрлĕх шутне, çавăн пекех продукци илессине ÿстерме тĕллев лартрăмăр.
Выльăх-чĕрлĕх отраслĕ
2014 çулхи январĕн 1-мĕшĕ тĕлне районти пур категориллĕ хуçалăхсенче 10083 (99,6 процент) мăйракаллă шултра выльăх, 5227 ĕне шутланчĕ, вăл шутра ял хуçалăх предприятийĕсенче – 2342 мăйракаллă шултра выльăх (18,1 процент чакнă), 1025 ĕне (11,8 процент чакнă), сыснасем – 2880 пуç (108,2 процент), сурăхсемпе качакасем – 63 (108,6 процент).
Иртнĕ çул чĕрĕ аш йывăрăшĕпе 3110 тонна аш-какай (2012 çулхипе танлаштарсан 113,5 процент) туса илтĕмĕр. Унтан 736,1 тоннине (94,6 процент) ял хуçалăх предприятийĕсем илчĕç. 100 гектар çĕр пуçне аш илессипе "Коминтерн" ЯХПК малта – 143,2 центнер.
Районти пур категориллĕ хуçалăхсем иртнĕ çул пĕтĕмпе 23200 тонна сĕт илчĕç (109,3 процент), вăл шутран ял хуçалăх предприятийĕсем – 3661,4 тонна (84,4 процент). Нимĕнле йывăрлăхсене пăхмасăр районти виçĕ хуçалăх сĕт производствине ÿстерме пултарчĕ. "Свобода" колхозра пĕр ĕне пуçне 4,4 процент ытларах (5003 кг), "Нива" ЯХПК-ра – 4430 кг, "Авангард" ТЯО-ра 25,8 процент ÿстерчĕç.
Иртнĕ çул кăтартăвĕсене тишкерес пулсан тăватă доярка пилĕк пин килограмм ытла сĕт суса илчĕ. "Коминтерн" ЯХПК-ри Галина Сергеева кашни ĕнерен 5290 килограмм сĕт суса илчĕ. Иккĕмĕш вырăнта "Свобода" колхозри Валентина Филиппова – 5048 килограмм. Виççĕмĕшпе тăваттăмĕш вырăнсенче – çак хуçалăхри Елена Максимовапа (5047кг) Надежда Иванова (5004 кг). "Пилĕк пин" чикке районти тепĕр тăхăр доярка кăшт çеç çитеймерĕ.
Выльăх-чĕрлĕх отраслĕнче ĕçлекенсем 2012 çулта 100 ĕне пуçне 70 пăру илчĕç пулсан, иртнĕ çул – 73. Сыснасенчен пĕтĕмпе 4599 çура илнĕ (87,3 процент), пĕр тĕп сысна ами пуçне 10,5 çура тивнĕ.
Выльăх-чĕрлĕхе ÿт хуштарас тĕлĕшре кăтартусем лайăхланнине палăртмалла: районти мăйракаллă шултра выльăхсем талăкра вăтамран 710 грамм ÿт хушнă (2012 çулхинчен 8 процент ытларах). "Свобода" колхозра вара районăн вăтам кăтартăвĕнчен ытларах (815 грамм), "Коминтерн" ЯХПК-ра – 766 грамм, "Нива" ЯХПК-ра 712 грамм ÿт хуштарма пултарнă. Сыснасен вăтам ÿт хушаслăхĕ 372 грампа танлашнă.
Иртнĕ çул инвестици проекчĕсене пурнăçа кĕртес енĕпе виçĕ хуçалăх ĕçлерĕ:
– "Свобода" колхоз 100 пуç вырнаçакан сĕт-çу фермине пĕр миллион тенкĕлĕх, "Нива" ЯХПК 150 пуç вырнаçакан пăру витине пĕр миллион çурă тенкĕлĕх реконструкцилерĕç;
– Н.И.Лисаев фермер хуçалăхĕ 2,2 миллион тенкĕлĕх тыр-пул типĕтмелли комплекс турĕ.
Ÿсен-тăран отраслĕ
2013 çулта ял хуçалăх пĕлтерĕшлĕ культурăсене 12159 гектар çинче акрăмăр (2012 çулхипе танлаштарсан 95 процент). Ял хуçалăх предприятийĕсем тата фермерпа хресчен хуçалăхĕсем пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсене 5030 гектар (105 процент) акрĕç, пĕр çул ÿсекен курăксем 328 гектар, кукуруз 388 гектар, горчица 47 гектар йышăнчĕç.
Çак ял хуçалăх культурисене акмашкăн 1310,6 тонна пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсен вăрлăхĕпе усă куртăмăр, вăл шутран 79,3 тонна элитлă вăрлăх. Уйрăмах икĕ хуçалăх элитлă вăрлăхпа ĕçлерĕ: Н.Лисаев фермер – 61,6 тонна (34 процент) тата "Нива" ЯХПК – 17,7 тонна (8 процент).
Ял хуçалăх культурисен тухăçлăхне пĕтĕмпех çухатас мар тесен хими хатĕрĕсемпе усă курмасăр май çук. Çавна шута илсе 5055 гектар çинче хÿтĕлев мероприятийĕсем туса ирттертĕмĕр, унтан 4433 гектар çинче çум курăка хими хатĕрĕсемпе тасатрăмăр тата 622 гектар çинче ÿсен-тăрана сиен кÿрекен хурт-кăпшанкăран, чир-чĕртен сыхлакан ĕçсем пурнăçларăмăр. 275 тонна пĕрчĕллĕ культурăсен вăрлăхне имçамларăмăр, складсене (7200 тăваткал метр) тасаларăмăр. Çак тĕллевсемпе район 2,84 тонна наркăмăшлă химикатсем туянчĕ.
Çавăн пекех иртнĕ çул çĕр пахалăхне лайăхлатас тĕлĕшпе 449 гектар лаптăка извеçлерĕмĕр, 404 гектар çине кали хыврăмăр – пĕтĕмпе 2434,5 пин тенкĕлĕх.
2013 çулта пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсене 4356 гектар çинчен пухса кĕртрĕмĕр, вăл шутран кĕрхи культурăсем – 1186 гектар, çурхисем – 3130 гектар, кукуруз – 40 гектар. Пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсене 7888 тонна (2012 çулта – 8065,5 тонна) пухса илтĕмĕр. Тухăç вăтамран районĕпе гектар пуçне 18,1 центнерпа танлашрĕ. "Коминтерн", "Нива", "Свобода" хуçалăхсен вăл районăн вăтам кăтартăвĕнчен те пысăкрах пулчĕ. Тыр-пул туса илес тĕлĕшри танлаштаруллă йывăрăшпа "Коминтерн" ЯХПК малта – 42 процент, "Нива" – 22 процент, Н.Лисаев фермер хуçалăхĕ – 14 процент, ыттисен 10 процентран та пĕчĕкрех.
Ÿсен-тăран отраслĕнче çĕр улми тата пахча çимĕç пысăк тухăç паракан культурăсем шутланаççĕ. Асăннă культурăсене ытларах уйрăм хушма хуçалăхсенче ÿстерсе илеççĕ. Акă çĕр улмие пур категориллĕ хуçалăхсенче 1320,6 гектар лартнă, 19780,4 тонна çĕр улми илнĕ (тухăçĕ – гектартан 149,8 центнер). Пахча çимĕç культурисене 557 гектар çинче ÿстернĕ, 8904,1 тонна çимĕç илнĕ.
Районти хуçалăхсем пĕтĕмпе выльăх-чĕрлĕх валли 3,3 пин тонна утă хатĕрлерĕç, 5,7 пин тонна сенаж тата 7,5 пин тонна силос хыврĕç. Пĕр условнăй выльăх пуçне 24,5 центнер апат единици хатĕрлерĕç.
Хăмла паракан лаптăксем (4 гектар) "Искра – Хмель" ХАО-ра вырнаçнă. Унта иртнĕ çул пĕтĕмпе 5,5 тонна типĕ хăмла илчĕç, тухăçĕ гектар пуçне 13,8 центнерпа танлашрĕ.
2014 çулта пухса кĕртмешкĕн кĕрхи пĕрчĕллĕ культурăсене 1694 гектар (2013 валли – 1738 га) акса хăвартăмăр. Кĕр аки ĕçне уйрăмах "Коминтерн" (520 га), "Нива" (501 га) ЯХПК-сенче, Н.Лисаев фермер хуçалăхĕнче (403 га) аван йĕркелерĕç.
Агротехника ыйтнине пурнăçлас пулсан тыр-пул тухăçлăхне ÿстерес ĕçре шăн суха е кĕрхи çĕртме пысăк вырăн йышăнать. Ăна районти хуçалăхсем пĕтĕмпе 1780 гектар çинче пурнăçларĕç, вăл шутра "Коминтерн" ЯХПК – 800, "Нива" ЯХПК – 400, "Свобода" колхоз – 250, Н.Лисаев фермер хуçалăхĕ – 200, "Победа" ЯХПК – 50, "Авангард" ТЯО – 40, "Путь Ильича" УАО, В.Никитин фермер хуçалăхĕ – 20 гектаршар.
Кăçалхи тыр-пул валли пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсен вăрлăхне 894 тонна акрăмăр. 665 тонна вăрлăха тĕрĕслев витĕр кăлартăмăр, вĕсенчен 624,6 тонни кондициллĕ (94 процент). Çур акине ирттерме вара района пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсен вăрлăхĕ 1032 тонна кирлĕ. Ăна хальлĕхе 87 процент янтласа хунă ĕнтĕ.
Ял хуçалăх производствинче пысăк хăватпа ĕçлекен хальхи йышши техникăпа усă курасси те пĕлтерĕшлĕ. 2013 çулта районти хуçалăхсем пĕтĕмпе 13,570 миллион тенкĕлĕх 15 единица ял хуçалăх техники туянчĕç.
Задачăсем пысăк
Çапла, иртнĕ çул кăтартăвĕсем паллă, 2014 çулта ял хуçалăх продукцийĕн производствин калăпăшĕн планĕсем вара çакăн пек:
– 13,0 пин тонна таран тыр-пул, 14,1 пин тонна çĕр улми, 3,7 пин тонна пахча çимĕç илмелле;
– аш-какай чĕрĕ йывăрăшĕпе 3,4 пин тонна, сĕт 24,3 пин тонна, 3,7 миллион çăмарта илмелле;
– ял хуçалăх пĕлтерĕшлĕ пушă выртакан çĕрсене 221 гектар чухлĕ пусă çаврăнăшне кĕртмелле.
Инвестици проекчĕсемпе килĕшÿллĕн 2014 çулта "Свобода" колхозра 100 пуç выльăх вырнаçмалли 15 миллион тенкĕлĕх, Н.Лисаев фермер хуçалăхĕнче 200 пуç валли 30 миллион тенкĕлĕх фермăсем тума палăртаççĕ.