24 мая 2008 г.
Кăçалхи июнь уйăхĕн 1-5-мĕшĕсенче Шупашкарта Пĕтĕм тĕнчери “Атăл чиккинче” патриотла кинофестиваль иртесси пирки хаçатра пĕлтернĕччĕ.
Раççей тата ют çĕршыв кинематографисчĕсен форумне Чăваш Енре йĕркелени ахальтен мар пулĕ. Пирĕн хамăрăн киностуди пулнă. Ăна И.С.Максимов-Кошкинский йĕркеленĕ. Иоаким Степанович çав вăхăтрах режиссер, сценарист, актер, ертÿçĕ тивĕçĕсене те пурнăçланă. Çак ĕçре ăна чи çывăх çынни, тусĕ, мăшăрĕ, пултаруллă актриса Татьяна Степановна Бурашникова (Тани Юн) пулăшса пынă.
И.С.Максимов-Кошкинский ертсе пынă “Чăвашкино” студи 1926-1930 çулсенче ĕçленĕ. Çав тапхăрта илемлĕ çак фильмсене ÿкернĕ: “Волжские бунтари”, 1926; “Сарпике”, 1926; “Черный столб”, 1927, “Ял” (“Вихрь на Волге”), 1928; “Апайка” (“Прачка”), 1929; “Священная роща”, 1930; “Асту” (“Помни”), 1930. “Чăвашкино” документ фильмĕсем те кăларнă: “Страна Чувашская”, 1927; “60 лет чувашской грамоты”, 1927; “Рожденная октябрем”, 1930.
1926 çулхи июнь уйăхĕн 22-мĕшĕнче Шупашкарта пурăнакансем “Волжские бунтари” ĕçпе пуçласа паллашнă. Кĕркунне асăннă фильм Пĕтĕм Союзри проката тухнă. Çав тапхăрта ятарлă кинотеатрсем пулман тесен те тĕрĕс пулĕ. Пĕртен-пĕр кинотеатр, “Арс” ят панăскер (маларах – “Патэ” тенĕ), Улатăр хулинче 1908 çулта уçăлнă. Вăл иртнĕ ĕмĕрĕн 90-мĕш çулĕсен варриччен ĕçленĕ.
1933 çулхи февраль уйăхĕн 17-мĕшĕнче Шупашкарта сасăллă пĕрремĕш кинотеатр уçăлнă. Ăна “Художественный” ят панă, 1950 çултанпа – “Родина”. Вăл 700 вырăнлă пулнă. Унта кăтартнă пĕрремĕш фильм – “Златые горы”.
“Çеçпĕл” – республикăри чи пысăк кинотеатр. Ăна 1973 çулхи чÿк уйăхĕн 5-мĕшĕнче уçнă. Унта икĕ зал – 800 тата 300 вырăнлисем. “Çеçпĕлте” кăтартнă пĕрремĕш фильм – “Приваловские миллионы”. Хамăр çĕршывра кăларнă фильмсене пропагандăлас енĕпе ăнăçлă ĕçленĕшĕн 1994 çулта “Çеçпĕл” кинотеатр “Золотой Овен” премие тивĕçнĕ. Асăннă кинотеатр 1998 çултанпа Раççей кино центрĕ шутланать.
Чăваш Енре кинофорумсем ирттерес тĕлĕшпе опыт самай пуçтарăннă. Шăпах çакăнта 2003 çулта çар фильмĕсен Юрий Озеров ячĕллĕ пĕрремĕш фестивалĕ иртнĕ. Унта Раççей халăх артисчĕсем Анатолий Васильев, Татьяна Конюхова хутшăннă. Тепĕр çул та паллă киноактерсем Шупашкара иккĕмĕш фестивале килсе кайнă. Ун хыççăн асăннă форума Саранск, Мускав, Санкт-Петербург, Краснодар хулисем ирттернĕ. Иртнĕ çул фестиваль ахрăмĕ çĕнĕ¬рен Шупашкара çаврăнса çитрĕ. Хальхинче Раççей халăх артисчĕ Юрий Назаров, Людмила Мальцева актриса Чăваш Ен ачисемпе, кино юратакансемпе тĕл пулнă.
Пĕтĕм тĕнчери “Атăл чиккинче” патриотла кинофестиваль икĕ енĕшĕн те – республика çыннисемпе ăна йĕркелекенсемшĕн – усăллă, кăсăклă иртессе шанатпăр. Фестивале тăратнă ĕçсене темиçе номинаципе хаклĕç. Çĕнтерÿçĕсене “Ылтăн Анне” статуэткăпа чыслĕç.